Komornik to funkcjonariusz publiczny, który wykonuje orzeczenia sądowe i administracyjne. Jego zadaniem jest przymusowe ściąganie należności od dłużnika. Postępowanie egzekucyjne rozpoczyna się po uzyskaniu przez wierzyciela tytułu wykonawczego. Dłużnik ma prawo do obrony i wniesienia zażalenia na czynności komornicze. Znajomość swoich uprawnień pozwala chronić majątek przed nadmiernym egzekwowaniem. W kolejnych częściach omówiono szczegółowo procedury i prawa dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym.

Kim jest komornik?

Komornik to funkcjonariusz państwowy działający przy sądzie rejonowym. Jego głównym celem jest wykonanie tytułów wykonawczych. Komornik może prowadzić egzekucję zarówno z majątku ruchomego, jak i nieruchomości dłużnika. Funkcjonariusz ten korzysta z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, by prowadzić czynności egzekucyjne. Jako wierzyciel można złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej.

Komornik ma obowiązek działać z zachowaniem bezstronności oraz szybkości postępowania. Wszystkie czynności musi dokumentować w protokołach. Dłużnik i wierzyciel otrzymują odpisy protokołów z opisem przebiegu egzekucji. Funkcjonariusz komorniczy podlega nadzorowi ministra sprawiedliwości oraz sądu rejonowego. Niezależność komornika gwarantuje sprawne prowadzenie postępowania egzekucyjnego.

Warto wiedzieć, że komornik pobiera wynagrodzenie i koszty egzekucyjne od dłużnika. Stawki określone są w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości. Koszty te są doliczane do kwoty egzekwowanej należności. Dlatego im szybciej dłużnik ureguluje zaległości, tym niższe opłaty zapłaci. Przedawnienie tytułu wykonawczego może zakończyć możliwość egzekucji przez komornika.

Jak rozpoczyna się postępowanie egzekucyjne?

Pierwszym krokiem jest uzyskanie tytułu wykonawczego, najczęściej wyroku Sądu lub nakazu zapłaty z właściwego sądu. Po uzyskaniu tytułu wykonawczego wierzyciel wnosi do sądu klauzulę wykonalności. Dopiero po jej nadaniu tytuł staje się podstawą do wszczęcia egzekucji. Wniosek o wszczęcie egzekucji składa się do komornika właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika.

Komornik po otrzymaniu wniosku otwiera postępowanie egzekucyjne i doręcza dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji. Zawiadomienie informuje o wysokości zadłużenia, tytule wykonawczym oraz prawie wniesienia zażalenia. Dłużnik ma 7 dni na wniesienie zażalenia do sądu rejonowego. Brak zażalenia skutkuje kontynuacją postępowania egzekucyjnego.

Następnie komornik podejmuje czynności egzekucyjne, takie jak zajęcie rachunku bankowego, wynagrodzenia czy ruchomości. Może też skierować wniosek o zajęcie nieruchomości do sądu wieczystoksięgowego. Komornik sporządza protokoły z wykonanych czynności i przesyła je obu stronom. Czynności prowadzone są aż do zaspokojenia wierzyciela lub wyczerpania majątku dłużnika.

Jakie masz prawa jako dłużnik?

Dłużnik ma prawo do wniesienia zażalenia na czynności komornicze. Zażalenie składa się do sądu rejonowego, który nadzoruje pracę komornika. Sąd może wstrzymać postępowanie lub nakazać powtórzenie nieprawidłowych czynności. Dłużnik ma również prawo do dostępu do akt sprawy egzekucyjnej u komornika.

W postępowaniu komorniczym dłużnik może zgłaszać wierzytelności innych podmiotów lub prawa osób trzecich. Ma prawo wskazać przedmioty wolne od egzekucji, jak minimalne środki utrzymania czy niezbędne ubrania. Wymagane jest udokumentowanie przysługujących zwolnień i przesłanie ich komornikowi w terminie 7 dni od zawiadomienia.

Dłużnik może również składać wnioski o umorzenie egzekucji, jeśli egzekwowane roszczenie uległo przedawnieniu lub zostało już zaspokojone. Wniosek o umorzenie egzekucji rozpatruje komornik, a w razie odmowy – sąd. Umorzenie oznacza zakończenie postępowania egzekucyjnego wobec danej należności.

Jakie czynności wykonuje komornik?

Komornik zajmuje środki na rachunkach bankowych dłużnika, przekazując je wierzycielowi w ramach nadzorowanej wypłaty. Przez zajęcie wynagrodzenia może ściągać do 60% wynagrodzenia, a w przypadku alimentów do 100%. Zajęcie ruchomości polega na sporządzeniu protokołu i ewentualnej sprzedaży na licytacji.

W przypadku zajęcia nieruchomości komornik wnioskuje do sądu wieczystoksięgowego o wpis. Następnie organizuje licytację, na której nieruchomość jest sprzedawana z komorniczej opłaty. Uzyskane środki przekazywane są wierzycielowi, a nadwyżka wraca do dłużnika. Komornik pilnuje terminów licytacji i informuje strony o terminach oraz wynikach.

Komornik może także prowadzić czynności negocjacyjne z dłużnikiem, proponując raty lub rozłożenia zadłużenia na raty. Taka ugoda jest dokumentowana w protokole i stanowi podstawę dalszej współpracy. Skuteczne porozumienie może uniknąć konieczności zajęcia majątku i zmniejszyć koszty egzekucyjne.

Jak chronić majątek przed egzekucją?

Niektóre składniki majątku są wolne od egzekucji, jak niezbędne ubranie, narzędzia pracy czy alimenty na dzieci. Dłużnik musi zgłosić te zwolnienia komornikowi i udokumentować uprawnienia. Zwolnienia chronią podstawowe narzędzia utrzymania i zabezpieczają byt dłużnika.

Warto z wyprzedzeniem przemyśleć restrukturyzację zadłużenia lub złożyć wniosek o upadłość konsumencką. Upadłość konsumencka umożliwia oddłużenie poprzez plan spłaty lub umorzenie części zobowiązań. Ogłoszenie upadłości wstrzymuje postępowanie egzekucyjne oraz chroni dłużnika przed działaniami komornika.

Dobrym rozwiązaniem jest negocjowanie ugody z wierzycielem przed wszczęciem postępowania komorniczego. Ugoda może przewidywać spłatę zadłużenia w ratach i zawieszenie egzekucji. Wierzyciel często zgadza się na takie rozwiązanie, bo szybko zyskuje spłatę części długu i zamyka sprawę bez dodatkowych kosztów.

Jak zakończyć postępowanie egzekucyjne?

Postępowanie kończy się zaspokojeniem wierzyciela w całości lub części, a następnie zwrotem nadwyżek dłużnikowi. Komornik sporządza protokół zakończenia egzekucji i doręcza go stronom. Z chwilą przekazania środków lub przedmiotów wierzyciel uzyskuje tytuł wykonawczy.

Egzekucję można zakończyć też przez umorzenie, gdy dłużnik wykaże przedawnienie roszczenia. Umorzenie następuje na podstawie wniosku dłużnika lub z urzędu komornika. W przypadku uchybień formalnych dłużnik może zwrócić się do sądu o umorzenie egzekucji.

Jeśli dłużnik całkowicie spłaci dług i koszty egzekucyjne, komornik zamyka sprawę. Dłużnik otrzymuje potwierdzenie wykonania postępowania. Zakończenie egzekucji przywraca swobodę dysponowania majątkiem oraz stanowi podstawę odmowy dalszych działań komorniczych w tej sprawie.

Autor: Krzysztof Górski

Zobacz też: